زمین شناسی، ژئوشیمی و ژنز رخدادهای فسفاتی سازند پابده در جنوب غرب ایران

هدف از انجام این مطالعه بررسی زمین شناسی، زمین شیمی و زایش رخدادهای فسفاتی سازند پابده در جنوب غرب ایران بوده است. در راستای این اهداف، دو منطقه در کمربند زاگرس چین خورده ساده به ترتیب در 20 کیلومتری جنوب شرق شهر دهدشت در تاقدیس بناری و در170 کیلومتری شرق اهواز در تاقدیس کوه سفید انتخاب شد. نتایج حاصل از بررسی ها و مشاهدات صحرایی نشان می دهد که رخدادهای فسفات بصورت عدسی شکل در سازند پابده قرار گرفته اند. همچنیین مطالعات میکروسکوپی 14 نمونه از این دو رخدادها نشان می دهد که توده معدنی عمدتاً از شیل، مارن، سنگ آهک و گرینستون تشکیل شده است، که اجزائ فسفاته به صورت پلت، اائید، اینتراکلاست و باقیمانده خرده های استخوان دیده می شوند. علاوه بر اجزائ بیوژنیک، کانی های گلوکونیت، پیریت و کوارتز در اندازه و شکل های گوناگون دیده می شوند. مطالعات کانی شناسی بوسیله پراش اشعه x (xrd) نشان داد که کلسیت کانی اصلی زمینه و کانی فسفاته بصورت فلوئورآپاتیت در سنگ حضور دارند. کانی های دیگر کوارتز، کائولینیت، مونتموریونیت، روتیل نیز تشخیص داده شده است. نتایج مطالعات زمین شیمی با استفاده از دستگاه icp-ms نشان داد که اکسیدهای اصلی در دو کانسار cao> sio2> al2o3> fe2o3> p2o5 می باشند که میزان متوسط p2o5 موجود در دو کانسار کوه سفید و بناری اندک بوده و به ترتیب 1/2 و 95/1 درصد است. در مناطق مذکور افزایش در میزان p2o5با فراوانی عناصر کمیاب رابطه ی مستقیم دارد که مبین ورود این عناصر در ساختار شبکه ای آپاتیت است. رابطه بین عناصر cr/ni>v/ni>mo/ni تاییدی بر احیایی بودن شرایط محیط دریا در زمان تشکیل آپاتیت است. الگوی توزیع ree بهنجار شده با شیل میانگین یک آنومالی منفی در ce و غنی شدگی در mree را در کانسار فسفات بناری نشان می دهد. در کانسار فسفات کوه سفید دو الگوی متفاوت در افق فسفات و 6 نمونه دیگر وجود دارد. آنومالی منفی ce الگوی مشابه آب دریا را نشان می-دهد. mree بوسیله کمپلکس های آهن دار از بستر دریا جمع شده و در شرایط احیایی به داخل میکرومحیط هایی که کانی های فسفاته در حال تشکیل هستند وارد شده و باعث غنی شدگی mree می شوند. با توجه به شواهد صحرایی، فراوانی میکروفسیل گلوبیژرینا، حضور آهن و منگنز، آنومالی منفی ce و غنی شدگی mree یک محیط تقریباً لاگونی برای دو کانسار پیشنهاد می شود.